Woda jako środek gaśniczy

Woda jest najbardziej rozpowszechnionym środkiem gaśniczym. Stosowana jest również do wytwarzania wielu innych środków gaśniczych, jak para wodna, piana gaśnicza oraz inne roztwory gaśnicze. Wysoką pozycję wody jako środka gaśniczego przypisać należy powszechnej jej dostępności, niskiej cenie, łatwości transportu i podawania do miejsca pożaru, możliwości przepompowywania na duże odległości, a także wielowiekowej tradycji jej stosowania.

Środek zwiększający skuteczność gaśniczą wody
Ciekawą ofertę ma do zaoferowania firma HORPOL która oferuje środek, zwiększający skuteczność gaśniczą wody nawet o 50%. Środkiem tym są wkłady zmiękczające wodę PYROCOOL TS stosowane wraz ze specjalną prądownicą RAMBOJET 2. Stosując ten zestaw zmniejszamy ilość wody potrzebnej do ugaszenia się palącego obiektu nawet o 50%.

Właściwości gaśnicze wody polegają na przerwaniu procesu palenia przez obniżenie temperatury palącego się ciała poniżej temperatury zapalania oraz odcięciu dostępu powietrza. Właściwości ochładzające wody wynikają z jej dużej pojemności cieplnej, a także z bardzo wysokiego ciepła parowania, natomiast działanie rozcieńczające, które powoduje obniżenie stężenia tlenu w strefie spalania, polega na tym, że z jednego litra odparowanej wody powstaje ponad 1700 litrów pary. Duży efekt gaśniczy wywołuje również działanie mechaniczne wody wprowadzonej do ognia pod odpowiednio dużym ciśnieniem. Woda porywa i gasi cząstki płonącego materiału oraz przenikając do wnętrza tego materiału utrudnia proces palenia. Duże znaczenie mają również zdolności zwilżające wody. Woda rozpływając się po powierzchni płonącego materiału przywiera do niego cienką warstwą, uniemożliwiając lub utrudniając dalsze rozszerzanie się pożaru.
Poza zaletami, woda, jako środek gaśniczy, ma również wady. Wchodzi ona w reakcje chemiczne z niektórymi ciałami, w wyniku czego mogą powstawać palne i wybuchowe gazy lub też proces chemiczny przebiega z wydzielaniem dużej ilości ciepła. W taki sposób reagują na zetknięcie z wodą np. sód, potas, wapń, które rozkładając wodę łączą się z wchodzącym w jej skład tlenem i zapalają się. Powstały w tej reakcji wolny wodór tworzy z tlenem zawartym w powietrzu mieszaninę wybuchową. Tak zwane węgliki, tj. związki metali z węglem, w połączeniu z wodą wydzielają palne i wybuchowe gazy: acetylen z karbidu, matan z węgliku glinu itp. Materiały palące się w wysokiej temperaturze, jak magnez, elektron, glin, rozkładają wodę, tworząc wybuchowe mieszaniny.
Kolejną wadą wody jako środka gaśniczego jest trudność gaszenia strumieniem wody płynnych materiałów palnych, które są lżejsze od wody i nie rozpuszczają się w niej. Do takich płynów należą między innymi benzyna, nafta, ropa naftowa itp.. Trudność ta polega na niedostatecznym oziębianiu i działaniu izolującym wody, gdyż płonące płyny, jako lżejsze od wody, utrzymują się na jej powierzchni, przez co nie oziębiają się i nie tracą kontaktu z powietrzem. Niebezpieczeństwo stosowania wody w postaci zwartych strumieni do gaszenia takich właśnie płynów polega również i na tym, że strumień wody może rozrzucić palącą się ciecz i w ten sposób przyczynić się do dalszego rozprzestrzeniania się ognia.
Oleje i tłuszcze wrzące w temperaturach rzędu kilkuset stopni C, w zetknięciu ze zwartym prądem wody - wskutek jej intensywnego parowania - kipią, co powoduje ich gwałtowny wyrzut z naczyń i zbiorników, w których się znajdują. Powoduje to najczęściej rozprzestrzenienie się pożaru oraz może doprowadzić do oparzeń znajdujących się w pobliżu ludzi. Takie zachowanie się olei i tłuszczów wynika stąd, że woda, jako cięższa, opada na dno, powodując gromadzenie się dużej ilości pary w masie rozgrzanej cieczy. Powoduje to wzrost ciśnienia, a w końcowym efekcie wyrzucenie palnej cieczy na zewnątrz.
Niebezpieczne jest również zetknięcie się wody z kwasami, takimi jak: siarkowy, azotowy, solny. Nie powoduje ono co prawda bezpośredniego zapalenia się i rozkładu, ale sprzyja wydzielaniu dużych ilości ciepła. Ma to miejsce zwłaszcza w odniesieniu do stężonego kwasu siarkowego. Dlatego też kierowanie strumienia wody na powierzchnię kwasu jest niedopuszczalne.
Wadą wody jest także przewodzenie prądu. Gaszenie pożarów wodą w sytuacji, gdy w obrębie płomieni znajdują się urządzenia bądź przewody będące pod napięciem elektrycznym, może stanowić poważne niebezpieczeństwo dla osób gaszących pożar. Niebezpieczeństwo to wynika z możliwościu przepływu prądu elektrycznego. Przewodnictwo prądu elektrycznego przez wodę i jego natęzenie uzależnione jest od wielu czynników. Tymi czynnikami są między innymi: rozpuszczone w wodzie sole mineralne - ich rodzaje i stężenia, wysokość napięcia prądu elektrycznego, rodzaj prądu elektrycznego - zmienny czy stały, rodzaj strumienia wodnego - zwarty czy rozproszony, średnica strumienia a także odległość człowieka gaszącego strumieniem wody od urządzenia będącego pod napięciem elektrycznym. Jako regułę określającą w przybliżeniu bezpieczne odległości między urządzeniami i instalacjami pod napięciem a prądownikiem przyjęto: najmniejsza odległość w metrach równa się średnicy zastosowanego pyszczka w milimetrach.

Bezpieczne odległości człowieka od urządzenia elektrycznego.

Zależność bezpiecznej odległości przy stosowaniu zwartego prądu gaśniczego od napięcia elektrycznego i średnicy pyszczka prądownicy

Zależność bezpiecznej odległości przy stosowaniu rozproszonego prądu gaśniczego od napięcia elektrycznego

Podane w powyższych tabelach wartości mają charakter orientacyjny i nie stanowią bezwzględnego kryterium. Na podane w nich wartości mogą bowiem mieć duży wpływ następujące czynniki:
- zawilgocenie ciała i odzieży prądownika,
- rodzaj obuwia,
- podłoże, na którym stoi prądownik,
- wilgotność powietrza,
- zmęczenie i spocenie,
- indywidualna wrażliwość na działanie prądu elektrycznego.
Czynniki te zmuszają do zwiększenia podanych w tabelach odległości. Jednakże dla zachowania pełnego bezpieczeństwa pracy strażaków, powyższe dane należy traktować jako teoretyczne. Praktycznie bowiem przed rozpoczęciem akcji gaśniczej w obecności instalacji i urządzeń elektrycznych, należy instalację elektryczną wyłączyć spod napięcia.

Literatura:
1. Stefan Wilczkowski - "Środki gaśnicze"
2. Piotr Bielicki - "Podstawy taktyki gaszenia pożarów"